Financieel
Voor de provinciale grondbank is een krediet beschikbaar van € 66 miljoen en een krediet van € 30 miljoen vanuit Natuurpakket Westerschelde (NPW) . De ruilgronden staan tegen historische kostprijs op de balans. Per 31-12-2024 is de waarde van de grondbank € 76,5 miljoen. Dit is inclusief:
- Gebouwen.
- NPW Landbouwflankerend beleid.
- De restwaarde van de experimenteergronden.
- Ontwikkelbank.
- Percelen binnen het Natuurnetwerk Zeeland.
Het resultaat op de grondtransacties is € 1,2 miljoen. Daarvan gaat ongeveer € 0,9 miljoen naar de algemene middelen en ongeveer € 0,3 miljoen naar de reserve natuur. Op dit moment is het risico op de gronden die in de grondbank zitten klein. Deze gronden zijn agrarisch en blijven agrarisch. Op de gebouwen in de grondbank is het risico wat groter. In 2024 is de voorraad opstallen in de grondbank gegroeid met de verwerving van een boerderij (€ 1,5 miljoen).
We schatten jaarlijks de kans in op daling van de grondprijs. Zo nodig melden we dit u dit tussentijds. Door deze schatting kunnen we op tijd maatregelen nemen. Er zijn op dit moment geen projecten waarvoor we risico’s voor grondaankopen opnemen in de paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing. Van de gebouwen in de grondbank stellen we jaarlijks de actuele waarde vast. Als dat nodig is leggen we een voorziening aan. We kunnen er ook voor kiezen het verlies direct af te boeken.
Onze agrarische gronden verpachten we jaarlijks tegen marktprijzen. Dit levert inkomsten op. Aan het hebben en beheren van vastgoed zijn ook structurele lasten verbonden:
- De kosten van waterschaps- en gemeentelijke belastingen van provinciale gronden en gebouwen.
- Tracés van provinciale wegen.
- De variabele lasten die verbonden zijn aan het verhandelen van ruilgronden (andere andere notaris, kadaster, taxaties, bodemonderzoeken). Daarnaast zijn er kosten verbonden aan de uitgifte. Uitgangspunt is dat we kostendekkend handelen. In 2024 hebben we een positief saldo van € 0,2 miljoen behaald.
Natuurpakket Westerschelde
Binnen het NPW-project hebben we een overeenkomst met de ZLTO (Zeeuwse Land- en Tuinbouworganisatie) gesloten over het landbouwflankerend beleid. Daarom is er een tijdelijke grondbank NPW van ongeveer 400 hectare (maximaal € 30 miljoen). De waarde van deze tijdelijke grondbank bedraagt per 31-12-2024 € 16,7 miljoen. Bij de vaststelling van de Nota Grondbeleid Provinciale Staten ingestemd met het overnemen van deze grondvoorraad uiterlijk eind 2025.
In 2024 hebben we het economisch eigendom van de Hedwigepolder overgenomen van het ministerie van LVVN en vervolgens hebben we de Hedwigepolder verkocht aan Stichting Het Zeeuwse Landschap. Deze transactie besloeg ongeveer 450 hectare.
Grondbank Zeeland
De benodigde omvang van de grondbank staat in de nota Grondbeleid en groeit tot 1.600 hectare in 2026. Per 31-12-2024 is de omvang van de provinciale grondbank 881 hectare en van de tijdelijke grondbank NPW 268 hectare, totaal 1.149 hectare. Het totaal van aankopen (153 hectare) en verkopen en overboekingen (129 hectare) voor de grondbank Zeeland (inclusief NPW) heeft geleid tot een lichte afname van de omvang van de grondbank.
Ondanks de fors toegenomen hectares verwerving is de doelstelling van 100 hectare groei niet behaald. Hiervoor zijn onder andere deze verklaringen te geven. Allereerst blijft de grondmarkt in Zeeland lastig maar zijn er wel signalen van toenemende aan- en verkoop van grond. Het aanbod van grond is nog steeds laag en met name goede grond is vaak al weg voordat die officieel op de markt is. Daarnaast is er 78 hectare van onze bestaande voorraad omgezet naar de ontwikkelbank en experimenteergronden (zie verderop).
Overige werkzaamheden
We kochten percelen voor het project Rotonde Oude Zoutdijk bij Hulst en de Traverse Kapellebrug. Verder zijn er transacties met de Staat en het waterschap Scheldestromen rondom wegen gepasseerd. Voor natuur hebben we transacties afgrond (38 hectare totaal) en hebben we één kwalitatieve verplichting afgesloten voor de Subsidie Kwaliteitsimpuls Natuur en Landschap (SKNL). Ook hebben we percelen via de openbare procedure verkocht.
Voorraad Natuur
Als we grond aankopen voor het tot stand brengen van het Natuur Netwerk Zeeland, zetten we de natuurwaarde van de grond op de balans. Uiteindelijk is het doel deze grond als natuur weer op de markt te brengen. In 2024 zijn daar percelen bijgekomen. De positie op de balans is in 2024 met € 0,4 miljoen en 38 hectare gegroeid. Deze heeft per 31-12-2024 een waarde van € 1,5 miljoen bij een totale oppervlakte van 138 hectare. Deze waarde is onderdeel van de totale balanspositie Grondbank Zeeland.
Ontwikkelbank
In 2024 hebben we 75 hectare via meerjarige verpachting beschikbaar gesteld aan agrariërs. De belangstelling voor deze manier van verpachting was groot. Over twee jaar wordt dit project geëvalueerd. De totale balanswaarde van deze percelen bedraagt € 0,1 miljoen en is onderdeel van de totale balanspositie van de Grondbank Zeeland.
Experimenteergronden
We hebben 7 hectare toegevoegd aan de experimenteergronden. Daarmee komt het totaal op 41 hectare met een waarde van € 0,4 miljoen. Ook deze waarde is onderdeel van de totale balanspositie van de Grondbank Zeeland.
Kavelruilbureau Zeeland
Bovenstaande doelen behaalden we vooral door gebruik van de grondbank in combinatie met kavelruil. In 2024 zijn er 18 kavelruilen gepasseerd met in totaal 331 hectare landbouwstructuurverbetering en 102 deelnemers. Daarnaast liggen er 13 kavelruilen bij de notaris ter afhandeling met een gezamenlijke oppervlakte van 243 hectare en 87 deelnemers. De huidige grondmarkt (hoge grondprijzen en lage mobiliteit) maakt ruilen minder makkelijk al is hier een voorzichtige positieve kentering in 2024.
Zeeuws Stedelijk Coördinatieteam
In 2024 hebben het ZSC en het Expertteam van RVO een waardevolle bijdrage geleverd aan diverse belangrijke casussen in Zeeland. Zo werden er onder andere Woonzorgvisies opgesteld voor verschillende gemeenten. Daarnaast hebben we meegewerkt aan een casus voor de Kenniswerf in Vlissingen.
Een belangrijke stap in 2024 was de opstart van samenwerking met de Vereniging voor Grondbedrijven (VvG) voor de regio Zuidwest. Die heeft als doel het delen van kennis en het opbouwen van een netwerk tussen de gemeenten in de regio en de Provincie Zeeland. Als onderdeel van deze samenwerking zijn er twee bijeenkomsten geweest:
- Eén over gemeentelijk grondbeleid en het kostenverhaal onder de Omgevingswet
- één bestuurlijke over het wetsvoorstel Versterking regie Volkshuisvesting.
Tijdens die laatste bijeenkomst hebben we afgesproken om in 2025 dit onderwerp in ambtelijke bijeenkomsten per regio verder te bespreken.
Ook is er in 2024 een onderzoek opgestart naar het inzetten van Provinciaal grondbeleid voor de woonopgave in Zeeland. Dit onderzoek kijkt naar mogelijkheden om provinciaal beleid effectiever in te zetten voor ondersteuning van de woningbehoefte van gemeentes in Zeeland. Dit onderzoek is begin 2025 klaar.
Platform Zeeuws Grondbeleid
Na vaststelling van de nota grondbeleid in oktober 2022 begon de uitvoering. We spreken regelmatig met diverse partijen. We hebben daarbij gekozen voor een organisch model. Zo ontstaat vertrouwen tussen partijen en creëren we samen meerwaarde. Deze reguliere overleggen resulteren steeds meer in afspraken en kennisdeling.
Kennisalliantie
Het hebben en op peil houden van kennis en uitvoeringskracht zijn nodig om maatschappelijke opgaven te behalen. Dit in een steeds krappere arbeidsmarkt waar steeds meer behoefte is aan vakbekwame adviseurs en deskundigen. Ons project met Rijksuniversiteit Groningen, het Instituut voor Agrarisch Recht en het Kadaster om een kennis- en innovatiealliantie te formeren wordt voortgezet. We werken steeds breder samen met onderwijsinstellingen, medeoverheden en bedrijfsleven. Denk aan het ontwikkelen van juridische en fiscale kennis, maar ook betrokkenheid en sociaal en cultureel inlevingsvermogen.
In 2024 zijn we met de Rijksuniversiteit Groningen en de Hogeschool Zeeland, de meerdaagse cursus 'Landelijke gebiedsontwikkeling en agrarisch vastgoed' gestart. Daarnaast lopen er verkennende gesprekken met Scalda (mbo) en de Radboud Universiteit (master) over het ontwikkelen van nieuwe onderwijsprogramma's.