1-1 Grote projecten

Met verschillende grote projecten geven we invulling aan de opgaven van de Provincie Zeeland. De grote projecten bedienen meestal meerdere maatschappelijke doelen en zijn meestal complexer dan andere projecten. De grote projecten zijn op zichzelf uniek. Wel hebben ze als overeenkomst dat het gaat om belangrijke projecten voor de provincie. De projecten zijn ook groot in termen van geld. Daarom worden de grote projecten en de daarbij behorende baten en lasten apart zichtbaar gemaakt in de begroting.

De beheersing van risico's vindt bij de grote projecten plaats volgens het provinciaal risicomanagementbeleid. De financiële risico’s van de projecten vangen we op binnen het budget van een groot project. Als dit niet mogelijk is benoemen we de risico’s in de paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing.

In deze begroting lichten we vier grote projecten toe. Het betreft de projecten: 

• Waterdunen
• Natuurpakket Westerschelde
• N673 Zanddijk
• N290 Traverse Kapellebrug

In 2024 wordt het project N673 Zanddijk uitgevoerd door de Zanddijk BV en bevindt zich dan in de voorbereidingsfase. Voor het project N290 Traverse Kapellebrug start in 2024 de realisatiefase. Het project Natuurpakket Westerschelde bevindt zich dan in de uitvoeringsfase en het project Waterdunen in de nazorgfase. Inzicht in de voortgang van de projecten geven we in voortgangsrapportages. De voortgangsrapportages stellen we vier keer per jaar op en worden behandeld door Provinciale Staten.

• Waterdunen: afronden en nazorg van het project.
• NPW: opvolging en monitoring afgeronde deelprojecten en verdere uitvoering van het aanvullend beleid voor de landbouw.
• N673 Zanddijk: voortzetting werkzaamheden van de voorbereidingsfase.
• N290 Traverse Kapellebrug: verwerving van benodigde gronden, verkrijgen omgevingsvergunning, aanbesteding en start uitvoerende werkzaamheden.

Afspraken zoals vastgelegd in het meest recente Kader Grote Projecten, die bijdragen aan het versterken van de kaderstellende en controlerende rol van Provinciale Staten, waaronder in ieder geval de volgende punten:

• Provinciale Staten bepalen of een project als “groot project” wordt aangemerkt.
• Opdracht wordt in startnotitie vastgelegd.
• Vier keer per jaar wordt gerapporteerd over de voortgang van het groot project.
• Besluitvorming door Provinciale Staten bij afronding verschillende projectfasen.

Het Kader Grote Projecten moet de kaderstellende en controlerende rol van Provinciale Staten voor de grote projecten versterken. Met dit kader kan eenduidig worden vastgesteld of een project kan worden gezien als groot. Verder zorgt het kader voor duidelijke besluitvorming per projectfase. De voortgangsrapportages grote projecten zijn hier een resultaat van en worden vier keer per jaar aan de Staten voorgelegd. In 2023 is een vernieuwd Kader Grote Projecten voorgelegd aan Provinciale Staten waarin aanbevelingen zijn verwerkt uit een onderzoek dat is gedaan in 2022. 

Naast het kader is er ook een Handboek Projectmanagement. Zowel het Kader als het Handboek zijn leidend bij de sturing op grote projecten. Het Handboek is een leidraad en hulpmiddel voor medewerkers die betrokken zijn bij projecten en programma's. 

Met het programma Natuurpakket Westerschelde maken we 600 hectare estuariene natuur. Dit is getijdennatuur waar eb en vloed zorgt voor een landschap van schorren, kreken, zandplaten en slikken. Provincie Zeeland voert dit programma volgens afspraak met de Rijksoverheid uit. Het doel van het programma is natuurherstel van de Westerschelde. 

We werken daarbij aan zaken die zorgen voor natuurherstel en van meerwaarde voor Zeeland zijn:

• Landbouwflankerend beleid (maatregelen gericht op versterking van de agrarische sector).
• De ontwikkeling van het Grenspark Groot Saeftinghe.
• Deelname aan het grensoverschrijdend landschapspark Zwinstreek.
• Realisatie van de panoramatoren met recreatieve voorzieningen in de Hedwigepolder.

Bij de ontwikkeling van (getijden)natuur volgen we meerdere jaren de ontwikkeling van de natuur. We meten dit door diverse (monitorings)onderzoeken.
We houden in de gaten of we ook in andere projecten kansen zien voor het realiseren of verbeteren van buitendijkse natuur.

In uitvoering is het project:

• Zimmerman: in 2024 vindt besluitvorming omtrent de uitvoering plaats. 

• Wanneer de afgesproken 600 hectare estuariene natuur niet wordt bereikt. Dit is een risico op politiek/bestuurlijk gebied voor het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en de Provincie.
• Er zijn juridische risico’s die de realisatie van projecten in gevaar kunnen brengen. Denk aan het niet krijgen van verlengingen van vergunningen, het niet voldoen aan vergunningsvoorwaarden.
• Er zijn risico's op meningsverschillen tussen betrokkenen, waardoor de realisatie van het programma in gevaar komt.

• Besluit 7 oktober 2005 Voorstel PS invulling Schelde Estuarium.
• Besluit 30 januari 2006 Convenant Rijk en Provincie Natuurpakket Westerschelde.
• Brief van 8 november 2016 over de voortgang van het Natuurpakket Westerschelde aan PS.
• Brief van 7 november 2017 Nota herijking Natuurpakket Westerschelde aan PS.

Het project Waterdunen is een grote gebiedsontwikkeling van ruim 350 hectare ten westen van Breskens. Kustversterking gaat hier samen met verblijfsrecreatie en natuur- en landschapsontwikkeling van hoge kwaliteit. Waterdunen draagt met de getijdennatuur, natuur die onder invloed staat van eb en vloed, bij aan het natuurherstel van de Westerschelde. Het wordt een bijzonder en aantrekkelijk gebied, zowel voor de echte natuurkenners en vogelaars als voor bewoners en toeristen. Door al die bezoekers krijgt de regio een aanzienlijke sociaaleconomische impuls. In 2024 voert de provincie de laatste (monitorings)werkzaamheden in Waterdunen uit. 2024 is het laatste jaar van de nazorgfase. 

Vanaf 2013 werken we aan de daadwerkelijke aanleg van Waterdunen. Het grootste gedeelte van de (grond)werkzaamheden heeft plaatsgevonden. In 2019 is de getijdenduiker voor het eerst geopend. De getijdenduiker laat op een beheerste manier water uit de Westerschelde in en uit het gebied stromen. Vanaf 2021 is het natuurgebied toegankelijk voor bezoekers. De grond voor het recreatiepark in Waterdunen is in 2021 overgedragen aan recreatieondernemer Molecaten. In 2022 zijn de natuurgronden over gedragen aan stichting het Zeeuwse Landschap (HZL).

Ook in 2024 houden we het risicodossier per drie maanden bij. De risicoanalyses leiden tot een optimalisatie van de beheersmaatregelen. Ze zijn de basis voor het benodigde bedrag voor de post onvoorzien in de Meerjarige budgetraming Waterdunen. De risicoanalyse geeft ook informatie voor de planning. Zo wordt helder wat het effect zal zijn van risico’s op de planning. De belangrijkste risico’s voor de nazorgfase van het project Waterdunen staan in de budgetraming.

De scope van het project Waterdunen staat in het inrichtingsplan (Gedeputeerde Staten, 2009). Het inrichtingsplan was de basis voor het inpassingsplan dat Provinciale Staten op 1 oktober 2010 vaststelde.
PS besloten daarna op:

• 13 december 2013 de scope van het project bij te stellen in de eerste herziening van het inpassingsplan.
• 4 november 2016 de Grondexploitatie (GREX) 2017 opnieuw op te stellen en vast te stellen. Hierin is de knip tussen uitvoering (GREX) en beheer (provinciale begroting) opgenomen.
• 17 december 2021, na de overdracht van gronden aan Molecaten, de GREX te sluiten en om te zetten in een meerjarige projectraming Waterdunen.
• 17 december 2021 de realisatiefase in 2022 af te ronden met de overdracht van de natuurgronden aan HZL. De nazorgfase loopt tot eind 2024.

De Zanddijk-Molendijk (N673) is de belangrijkste toegangsweg van en naar Yerseke en de bedrijventerreinen. De weg is onveilig: smal en onvoldoende geschikt voor de huidige verkeersdrukte. De N673 is een gebiedsontsluitingsweg. Dat wil zeggen één rijstrook per rijrichting en er geldt 80km/u. De weg is van groot belang voor de ontsluiting van Yerseke en de (groeiende) bedrijvigheid daar. Provincie Zeeland wil daarom dit oplossen en de verkeersveiligheid en doorstroming verbeteren.

Onveilige, drukke weg
De N673 is niet ingericht volgens de ontwerprichtlijnen Basiskenmerken Wegontwerp van het CROW. De weg en bermen zijn te smal, bochten zijn te krap en op delen is sprake van een te steil talud. In september 2019 is daarom een maximumsnelheid van 60 km/h ingevoerd. Op de N673 Zanddijk-Molendijk hebben sinds 2008 in totaal 72 ongevallen plaatsgevonden.

De N673 is ook een drukke weg. Per dag passeren ruim 9.500 motorvoertuigen de Zanddijk volgens de verkeersstromenkaart 2018. Waaronder ruim 1.400 vrachtwagens (ongeveer 15%). Volgens de verkeersprognose neemt het verkeer tot 2030 toe tot 12.000 motorvoertuigen per dag. Dit komt vooral door de verdere uitbreiding van de bedrijventerreinen. 

Verder is de N673 niet overal meer in goede staat. Op diverse plekken zitten er scheuren in het wegdek en in de fundering. Dit leidt tot hoge onderhoudskosten. 

Gedeputeerde Staten hebben daarom in 2017 de N673 in de top drie geplaatst van Zeeuwse wegen die met voorrang moeten worden opgeknapt. Doel is de veiligheid, bereikbaarheid en onderhoudssituatie van de weg te verbeteren.

Eind juni 2023 is de project BV opgericht. De Zanddijk BV gaat in opdracht van de provincie Zeeland in 2024 verder voorbereiden en (laten) uitvoeren van de reconstructie van de N673 met aansluitende wegen en rotondes en bijbehorende werken. De Zanddijk BV* is zelf verantwoordelijk voor de inrichting van hun projectorganisatie. Binnen de provincie is een accountteam ingericht, gericht op de advisering ten aanzien van OGON-gesprekken, aandeelhoudersvergaderingen en het aanbieden van stukken aan GS en PS. 

Het tijdspad voor de realisatie van de Zanddijk ziet er als volgt uit:

• Definitiefase: oktober 2020 - 22 juli 2022 (gereed).
• Ontwerpfase (incl. kredietaanvraag): oktober 2020 - 16 december 2022.
• Voorbereidingsfase: december 2022 – augustus 2025 (zonder bezwaar- en of beroepsprocedures).
• Realisatiefase: september 2025 – oktober 2027.
• Nazorgfase: oktober 2027 – december 2027.

* zie paragraaf Verbonden partijen

De belangrijkste risico’s van de project BV tijdens de voorbereidings- en uitvoeringsfase zijn onder andere:

1. De bodemgesteldheid is anders dan verwacht. Geohydrologisch onderzoek (effecten op het grond- en oppervlaktewater) is uitgevoerd. Aanvullend bodemonderzoek wordt tijdens de voorbereidingsfase uitgevoerd.
2. Bezwaren op bestemmingsplan/omgevingsplan en vergunningen.
   Beheersmaatregelen: Omgeving is zoveel mogelijk betrokken bij de totstandkoming van het ontwerp.
3. Bij de aanbesteding komen hogere inschrijvingen binnen dan geraamd bij de kredietaanvraag.

Met deze risico's is rekening gehouden in de projectraming. Het risico van de bandbreedte van 15% in de raming is een provinciaal risico en is meegenomen in het provinciale weerstandsvermogen.

GS

• GS hebben op 27 september 2017 plan voor uitvoering van een eerste fase volgens tracé 3c vastgesteld.
• In 2018 hebben GS besloten fase 1 vooralsnog niet uit te voeren en eerst een verdiepende studie uit te voeren naar de mogelijkheden van een totaaloplossing.
• De eindrapportage van deze verdiepingsstudie is door GS op 21 mei 2019 vastgesteld.
• In september 2019 hebben GS besloten om nog geen voorkeur alternatief vast te stellen maar eerst in overleg te gaan met het ministerie van Iinfrastructuur en Waterstaat over cofinanciering door het rijk.
• Op 3 december 2019 hebben GS besloten dat alternatief Bruin het voorgenomen voorkeursalternatief is en te starten met een informele inspraakprocedure.
• Op 9 juni 2020 hebben GS besloten om aan PS een Startnotitie voor het tracé Roze-Zwart aan te bieden.
• Op 14 juni 2022, hebben GS het projectplan vastgesteld en aangeboden aan de Staten.
• Op 8 november 2022 hebben GS het Definitieve Ontwerp, inclusief Kredietaanvraag aangeboden aan PS.
• Op 24 januari 2023 hebben GS de wensen- en bedenkingprocedure gestart, middels een brief aan PS.
• Op 23 juni 2023 is de Zanddijk BV opgericht.

PS

• Beschikbaarstelling voorbereidingskrediet van € 1,1 mln. (PS 10-11-17 € 800.000 en PS 8-6-18 aanvulling met € 300.000).
• PS hebben op 3 juli 2020 een extra Commissie Economie gehouden, om met belanghebbenden in gesprek te gaan.
• Op 6 november 2020 hebben PS de startnotitie Zanddijk vastgesteld.
• Op 5 februari 2021 hebben Provinciale Staten een voorbereidingskrediet van € 8 miljoen beschikbaar gesteld voor de aankoop van grond en panden.
• Op 22 juli 2022 hebben PS besloten over te gaan naar de Ontwerpfase.
• Op 16 december 2022 hebben PS ingestemd met de afronding van de definitie- en ontwerpfase van het project N673 Zanddijk-Molendijk en de start van de voorbereidingsfase middels goedkeuring van het eindefase document definitie- en ontwerpfase N673 Zanddijk-Molendijk inclusief de daarin opgenomen scope, looptijd en beheersaspecten (inclusief financiën) van het project. 
• Op 28 maart 2023 hebben PS hun Wensen en Bedenkingenbrief aan GS vastgesteld

De Provinciale weg N290 is een gebiedsontsluitingsweg in Oost Zeeuws-Vlaanderen. Een gebiedsontsluitingsweg is een weg die de schakel vormt tussen woongebied en een hoofdweg. De N290 sluit aan op de N61 en N62 ten zuiden van Terneuzen. De weg leidt via Zaamslag en Hulst naar de Nederlands-Belgische grens bij Kapellebrug. Het project is het deel van de N290 door Kapellebrug en heet de Gentsevaart. De Gentsevaart gaat door de bebouwde kom en noemen we daarom ook wel de Traverse Kapellebrug. De weg zit constructief aan het einde van de levensduur en pakken we daarom volledig aan. Er komt een nieuwe weg op de bestaande plek. We maken hierbij meteen gebruik van de mogelijkheid om de weg binnen de bebouwde kom van Kapellebrug opnieuw in te richten. De Gentsevaart is een drukke weg door Kapellebrug met veel woningen en bedrijven langs beide kanten. Door de verkeersdrukte en het vrachtverkeer, ervaren omwonenden regelmatig hinder. Er ontstaan ook onveilige situaties voor fietsers en voetgangers. Met een nieuw ontwerp van de weg verbeteren we de verkeersveiligheid en beperken we de hinder zonder dat dit ten koste gaat van de doorstroming Bovendien zullen deze verbeteringen een positieve bijdrage leveren aan de leefbaarheid in het dorp.

De kern van het project bestaat uit de volgende onderdelen:

• Aanleg fiets- en voetpaden aan beide kanten van de weg.
• Aanleg van een nieuwe rotonde bij de aansluiting Molenstraat.
• Aanleg verkeerseilanden voor veiligere oversteekplaatsen.
• Aanleg overige snelheidsbeperkende maatregelen.
• Verbeteren van de aansluitingen met de Roskamstraat en Brouwerijstraat.
• Vernieuwing van het gemeentelijk riool.

Het definitief ontwerp is opgesteld en goedgekeurd door Provinciale Staten. De voorbereidingsfase ronden we af zodat in 2024 de realisatiefase van het project kan starten. Deze realisatiefase loopt door tot in 2025 waarin de aanbesteding en daadwerkelijke uitvoering van de reconstructie centraal staat.

Het beheersen van de risico’s doen we door regelmatig risicoanalyses uit te voeren. De risico’s actualiseren we minimaal iedere drie maanden. Hierbij behoren ook de beheersmaatregelen. We doen dit tijdens een bijeenkomst met het projectteam, als het nodig is met aanvullende expertise. Per beheersmaatregel is er een actiehouder. Het projectteam bewaakt de voortgang. We richten ons vooral op het beheersen van de risico's met de grootste (financiële) gevolgen.

De grootste risico’s zijn momenteel de stijgende marktprijzen, de grondverwerving, de omleidingsroutes en de vergunningprocedure. Een project is steeds in beweging. Onzekerheden kunnen afnemen, maar er kunnen nog altijd risico’s optreden die gevolgen hebben voor de planning en de verschillende fases.

Provinciale Staten stelden in mei 2020 de voorjaarsnota 2020 vast. Daarnaast benoemden Provinciale Staten het project N290 Traverse Kapellebrug als groot project. Er is een investeringskrediet beschikbaar gesteld van €5.600.000

Provinciale Staten stemden op 23 juli 2021 in met de startnotitie "Reconstructie N290 Traverse Kapellebrug". Daarnaast ook met het tegelijk doorlopen van zowel de definitiefase als de ontwerpfase.

Gedeputeerde Staten informeerden Provinciale Statenop 11 maart 2022 (in commissie Economie) dat we geen fietstunnel opnemen in het definitief ontwerp. Dit naar aanleiding van een onderzoek naar de mogelijkheden voor de aanleg van een fietstunnel.

Op 20 mei 2022 keurden Provinciale Staten het definitief ontwerp N290 Traverse Kapellebrug goed. Provinciale Staten stemden in met de afronding van de definitie- en ontwerpfase van het project. Daarnaast ook met de start van de voorbereidingsfase. Provinciale Staten hebben het eindefasedocument “definitie- en ontwerpfase N290 Traverse Kapellebrug” goedgekeurd, inclusief de scope, looptijd en beheersaspecten die zijn opgenomen in het Projectplan N290 Traverse Kapellebrug.